Czym jest faktycznie podatek VAT?

Opublikowano w 2012 roku

Podatek od towarów i usług, zwany w skrócie VAT, jest podatkiem od wartości dodanej (skrót VAT, czyli Value Added Tax, co oznacza właśnie podatek od wartości dodanej). Podatkiem tym jest obciążony obrót, a dokładnie wartość dodana, powstała na danym etapie obrotu. Zobrazujmy to następującym przykładem. Wyobraźmy sobie przedsiębiorstwo produkujące gazowaną wodę mineralną (wytwórnię wody mineralnej), następnie rozlewnię tej wody, hurtownię napojów oraz sklep spożywczy. Załóżmy, że rozlewnia kupuje wodę w jej wytwórni po 10zł, hurtownia kupuje wodę w rozlewni po 12zł a sklep kupuje wodę w hurtowni po 13 zł. Na samym końcu Kowalski kupuje tę wodę w sklepie po 15zł. Podane kwoty nie zawierają podatku VAT. Wówczas obrót towarem, jakim jest woda mineralna, wygląda następująco:

• wytwórnia wody mineralnej sprzedaje ją rozlewni po 10zł + VAT, czyli po 10+2,30=12,30zł. Do budżetu państwa wytwórnia odprowadza 2,30 zł VAT (zakładając, że nie pomniejsza tej kwoty o VAT naliczony);
• rozlewnia sprzedaje tę wodę hurtowni po 12zł + VAT, czyli po 12,00+2,76=14,76zł. Do budżetu państwa rozlewnia odprowadzi podatek VAT w kwocie 2,76 (VAT należny) – 2,30 (VAT naliczony) = 0,46zł;
• hurtownia sprzedaje tę wodę sklepowi po 13zł + VAT, czyli po 13,00zł+2,99=15,99zł. Do budżetu państwa hurtownia odprowadzi podatek VAT w kwocie 2,99 (VAT należny) – 2,76 (VAT naliczony) = 0,23zł;
• na końcu sklep sprzedaje wodę Kowalskiemu po 15zł+VAT, czyli po 15,00+3,45=18,45zł. Sklep odprowadza do budżetu państwa podatek VAT w kwocie 3,45 (VAT należny)-2,99 (VAT naliczony) = 0,46zł. Kowalski, jako ostateczny konsument tej wody i ostatnie ogniwo obrotu, podatku VAT nie odlicza.

Ile faktycznie wpłynęło do budżetu państwa z tytułu podatku VAT: 2,30+0,46+0,23+0,46=3,45zł, czyli dokładnie tyle, ile wyniósł podatek VAT należny na ostatnim etapie obrotu (kwota VAT z paragonu, jaki Kowalski otrzymał w sklepie po zakupie wody). Z tym, że VAT napływał do budżetu państwa stopniowo, jako podatek naliczony od wartości dodanej (marży), powstałej kolejno w wytwórni wody, jej rozlewni, hurtowni i sklepie. Gdyby woda trafiała bezpośrednio z wytwórni do Kowalskiego (z pominięciem pozostałych etapów obrotu ale z zachowaniem cen), przychody budżetu państwa z tytułu podatku VAT byłyby jednakowe. Kowalski kupiłby bowiem wodę w wytwórni po 15zł+VAT, czyli 15,00+3,45=18,45zł i ponieważ wytwórnia nie miała naliczonego podatku VAT, o który pomniejszyłaby kwotę podatku należnego, musiałaby odprowadzić do budżetu państwa VAT w kwocie 3,45zł, czyli dokładnie tyle samo, ile w przypadku kilku etapów obrotu. W podatku VAT nie liczy się bowiem liczba ogniw pomiędzy pierwszym i ostatnim, ale marża, czyli wartość dodana pomiędzy pierwszym i ostatnim ogniwem obrotu handlowego.